Jestem optometrystą i wraz z mężem Maciejem Trzcinowiczem – optometrystą klinicznym, zajmujemy się doborem korekcji pryzmatycznej w zakładzie optycznym OPTOMI we Wrocławiu. Do naszego zakładu niejednokrotnie po dobór pryzmatów zgłaszają się osoby dorosłe i dzieci. W czasie luźnych rozmów poprzedzających badanie pacjenci pytają o korekcje pryzmatyczną, a także opowiadają jak ciężko było im trafić na specjalistę specjalizującego się w tej dziedzinie. Przeglądając treści publikowane w internecie zdałam sobie sprawę jak mało informacji na ten temat mogą znaleźć pacjenci. Jeśli one są to często zdawkowe. Wydarzenia te utwierdziły mnie o konieczności napisania artykułu na temat doboru korekcji pryzmatycznej właśnie dla Was drodzy pacjenci. Poniżej nakreślę Państwu na czym polega dobór pryzmatów, kiedy wykonuje się badania, jak wygląda jego przebieg i jeszcze nieco więcej. Zapraszam!
Czym jest pryzmat w okularach?
Aby zrozumieć czym jest soczewka pryzmatyczna warto przypomnieć sobie np. z lekcji fizyki, czym są pryzmaty. Zatem pryzmat jest bryłą wykonaną z przezroczystego materiału (najczęściej szkła), o podstawie trójkąta, który rozszczepia wpadającą wiązkę światła białego, a także ją załamuje czyli przesuwa. Przesuwanie obrazu to kluczowa cecha wykorzystywana w optyce okularowej. W przypadku soczewek pryzmatycznych mamy do czynienia z soczewką która przesuwa obraz oraz koryguje wadę wzroku (nadwzroczność – plusy, krotkowzrocznosci – minusy) . Dzięki połączeniu soczewka nie tylko skupia lub rozprasza światło ale także przesuwa obraz – tak samo jak pryzmat. Połączenie tych dwóch cech optycznych umożliwia uzyskanie efektu korekcji wady oraz przesunięcia obrazu w zależności od potrzeb pacjenta.
Kiedy dobiera się pryzmaty?
Korekcji pryzmatycznej używają osoby u których występuje zez, chociaż nie każdy zez wymaga zastosowania pryzmatów. Ze względu na to, że soczewki okularowe pryzmatyczne przesuwają obraz, stosuje się je gdy pacjent odczuwa dwojenie. Dwojenie lub inaczej podwójne widzenie wynika z faktu, że gałki oczne nie są skierowane w tym samym kierunku.
Przykład:
W przypadku zeza rozbieżnego (egzotropi) gałki oczne ustawione są wzajemnie rozbieżnie. Na siatkówkach oczu, czyli naszych wzrokowych detektorach, padają dwa zupełnie różne obrazy, których mózg nie jest w stanie połączyć. Pacjenci często zaczynają widzieć podwójnie.
Widzenie podwójne jest bardzo uciążliwe. Sam proces widzenia jest zadaniem wysoce skomplikowanym dla naszego mózgu. Tym bardziej przetwarzanie dwóch różnych obrazów. Soczewki pryzmatyczne przesuwając obrazy powodują, że możliwe jest skojarzenie obrazów pochodzących z dwojga oczu w jeden.
Niekiedy pacjent jest w stanie połączyć obrazy z dwojga oczu, natomiast wysiłek wkładany w tę czynność jest bardzo duży. Do zezowania może wówczas dochodzić w sytuacjach gdy pacjent jest zamyślony i nie skupia swojego wzroku na konkretnym obiekcie. Mówimy wówczas o zezie ukrytym. Zez ukryty czyli heteroforia ujawnia się tylko w konkretnych sytuacjach. Zdarza się, że zez ukryty przekształca się w zeza jawnego. Dzieje się tak w sytuacjach obniżonej, ogólnej odporności organizmu m.in. po przebytych chorobach.
Podsumowując specjalista doboru korekcji pryzmatycznej – z reguły jest nim optometrysta, może zalecić pryzmaty również w przypadku zdiagnozowania zeza ukrytego.
Jak wygląda soczewka pryzmatyczna?
Korekcja pryzmatyczna występuje w dwóch formach. Każdą z nich szczegółowo omówię, ponieważ uważam że warto znać wady i zalety różnych rozwiązań. Natomiast proszę pamiętać, że wybór odpowiedniego rozwiązania dla pacjenta jest zadaniem specjalisty i warto mu w tej kwestii zaufać.
Folia pryzmatyczna czyli folia Fresnela
Pierwsza forma korekcji to folia pryzmatyczna naklejana na wewnętrzną stronę soczewki. Folia silnie przylega do soczewki okularowej ze względu na siłę adhezji: idealnie gładka powierzchnia folii, po zetknięciu z gładką powierzchnią soczewki powoduje, że oba elementy ściśle do siebie przylegają. Dla lepszego dopasowania przestrzeń pomiędzy folią a soczewką zwilża się wodą. Ze względu na brak konieczności stosowania klejów folię zawsze można usunąć, a także ponownie przykleić.
Stosowanie folii ma kilka kluczowych zalet:
To dwie cechy wpływające na estetykę oraz ciężar produktu. Stosowanie folii ma szczególne znaczenie przy dużych wartościach pryzmatów. Pryzmat w formie soczewki byłby wówczas bardzo gruby. Niekiedy jest to jedyna forma korekcji. Wielu producentów soczewek okularowych może odmówić wykonania pryzmatu o dużej wartości ze względu na barierę technologiczną.
Koszt folii pryzmatycznej jest stosunkowo niewielki w porównaniu z kosztem wykonania nowych okularów uwzględniających pryzmaty.
W przypadku dwojenia, które pojawiło się nagle na przykład po przebytym udarze, wartość odchylenia pryzmatycznego może zmieniać się w czasie. Dobrym rozwiązaniem jest w pierwszej kolejności zastosowanie folii pryzmatycznej i obserwacja zeza. Jeżeli wartość odchylenia się zmieni wystarczy wymienić samą folię, na okularach korekcyjnych.
Soczewka okularowa zawierająca pryzmat
Element optyczny będący połączeniem soczewki z pryzmatem z jednej strony będzie widocznie grubszy, a z przeciwnej znacznie cieńszy. Grubość soczewki determinuje wiele czynników tj. moc soczewki, wartość pryzmatu, wielkość oprawki, materiał z którego wykonano soczewkę. Zatem możliwe jest, że ta sama korekcja zamontowana w dużej oprawie będzie wyglądała zupełnie inaczej niż gdyby była umieszczona w oprawie o małej tarczy. Ze względu na grubość brzegu najlepszymi oprawkami będą oprawy pełne wykonane z tworzyw sztucznych. Ten rodzaj oprawy okularowej jako pierwszy zaproponuje optyk, co oczywiście nie oznacza, że oprawy metalowe definitywnie odpadają. Ostateczną decyzję w kwestii oprawki podejmuje klient.
Główną zaletą zastosowania pryzmatu w soczewce okularowej jest jakość widzenia. Pomimo wielu zalet stosowania folii pryzmatycznej to właśnie w soczewkach pryzmatycznych pacjent będzie widział najostrzej. Zatem jeśli wartość odchylenia pryzmatycznego jest stała, a producent jest w stanie wykonać okulary z soczewką pryzmatyczna uważam, że jest to najlepszy wybór.
Jeżeli szukają Państwo miejsca i specjalisty zajmującego się korekcja i leczeniem – po dobór pryzmatów i terapię wzroku zapraszamy do naszego zakładu optycznego we Wrocławiu!