Heterotropie to zaburzenia, w których występuje brak widzenia obuocznego. Definiuje się je jako zezy jawne. Wyróżniamy też zaburzenia określane jako heteroforie czyli zezy ukryte. Zezy ukryte są pewnego rodzaju tendencją układu wzrokowego. Ujawniają się zwykle w sytuacjach gdy oczy nie są skupione na konkretnym obiekcie np. osoba jest zamyślona. W niektórych przypadkach zezy ukryte przechodzą w zezy jawne. Do takiej sytuacji może dojść m.in. po przebytej ciężkiej chorobie.
Przystosowanie układu wzrokowego do zezów
W przypadku pojawienia się heterotropii u pacjenta mogą wykształcić się zjawiska adaptacyjne, takie jak:
- tłumienie,
- niedowidzenie
- ekscentryczna fiksacja
- nieprawidłowa korespondencja siatkówkowa
Podział heterotropii w zależności od kierunku odchylenia
W zależności od kierunku odchylenia wyróżniamy:
a) horyzontalne (poziome)
- esotropia – odchylenie do wewnątrz (do nosa)
- egzotropia – odchylenie na zewnątrz (do skroni)
b) wertykalne (pionowe)
- hipertropia oka prawego (dodatnia wertykalna heteroforia, odchylenie do góry); hipotropia oka lewego (odchylenie w dół)
- hipertropia oka lewego (ujemna wertykalna heteroforia, odchylenie do góry); hipotropia oka prawego (odchylenie w dół)
c) cyklotropia – obrót gałki ocznej wokół osi przednio-tylnej:
- incyklotropia (obrót do wewnątrz)
- ekscyklotropia (obrót na zewnątrz)
Pomiar heteroforii
Metody pomiaru heteroforii można podzielić na metody obiektywne i metody subiektywne. W języku polskim słowo „obiektywny” jest synonimem słowa rzetelny, dokładny. W optometrii pojęcie to ma nieco inne znaczenie. Metody obiektywne to metody w których pacjent jest wyłącznie obiektem, na którym specjalista dokonuje pomiarów. Metody obiektywne są przydatne w przypadku badania osób z którymi kontakt jest utrudniony np. bardzo małe dzieci lub chorzy. Natomiast w przypadku metod subiektywnych optometrysta dokonuje pomiarów przy czynnym udziale pacjenta. Odczucia pacjenta są brane pod uwagę. A zatem badaniem rzetelnym i istotniejszym jest zwykle badanie subiektywne.
Krzyż i szkiełko Maddox'a
Budowa szkła Maddox'a
Szkiełko Maddox’a nosi również nazwę pałeczki Maddox’a. To przyrząd optyczny będący wyposażeniem kasety okulistycznej oraz foroptera. Wyglądem przypomina sklejone ze sobą cieniutkie walce. Szkło Maddox’a może być przezroczyste jednak ze względu na lepszą użyteczność najczęściej zabarwione jest na czerwono. Przyrząd może być przystosowany do używania w oprawie probierczej. Dostępne są również pałeczki Maddox’a z rączką, za którą trzyma optometrysta podczas wykonywania pomiarów.
Zastosowanie szkła Maddox'a
Pałeczka Maddoxa służy dysocjacji (rozbiciu) widzenia obuocznego na dwa niepodobne do siebie obrazy.